Tryezë e rrumbullakët “Harmonizimi i rregulloreve me Ligjin për Ndalimin e Diskriminimit ndaj Personave me Aftësi të Kufizuara”.
Progres i kufizuar është arritur në fushën e ushtrimit të të drejtave të PAK (Personat me Aftësi të Kufizuara). Është në proces hartimi i Ligjit të ri për Ndalimin e Diskriminimit, i cili duhet të harmonizohet plotësisht me acquis ligjore të Bashkimit Evropian, dhe zbatimi i pamjaftueshëm i standardeve ligjore të miratuara do të thotë se personat me aftësi të kufizuara (PAK) vazhdojnë të përballen me pengesa të shumta, të cilat parandalojnë pjesëmarrjen e shumtë dhe efektive në jetën e komunitetit. Kështu u bë e ditur në tryezën e rrumbullakët “Harmonizimi i Rregulloreve me Ligjin për Ndalimin e Diskriminimit ndaj Personave me Aftësi të Kufizuara”, që u organizua nga OJQ Fëmijët e Malit të Zi.
Tryeza është pjesë e projektit “Bashkëpunimi për një pozicion më të mirë të LSI-së në Tuzi” i cili zbatohet nga OJQ “Fëmijët e Malit të Zi” në bashkëpunim me Komunën e Tuzit, dhe mbështetet nga Qendra për Edukim Qytetar (CEO). në kuadër të programit të OSHC-ve në Mal të Zi - nga shërbimet bazë në politikëbërje - M'BASE, i cili financohet nga fondet e Bashkimit Evropian.
Zëvendës Mbrojtja e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut, Nerma Dobarxhiq, tha se është në proces hartimi i Ligjit të ri për Ndalimin e Diskriminimit.
“Ligji për Ndalimin e Diskriminimit duhet të përmirësohet dhe të harmonizohet plotësisht me acquis ligjore të Bashkimit Evropian, sepse Ligji nuk bën dallim të qartë ndërmjet fushave, fushave, formave dhe bazave të diskriminimit. Politika penale nuk është e harmonizuar me ligjet tjera përkatëse. Dispozita për barrën e provës nuk përputhet plotësisht me direktivat e Bashkimit Evropian që rregullojnë ndalimin e diskriminimit. Disa forma nuk njihen si forma më të rënda të diskriminimit”, tha Dobarxhiq.
Ajo tregoi se është bërë progres i kufizuar në fushën e ushtrimit të të drejtave të LSI.
“Është rritur dukshmëria, është përmirësuar kuadri normativ që rregullon të drejtat e LSI-së. Megjithatë, zbatimi i pamjaftueshëm i standardeve ligjore të miratuara do të thotë që LSI-të vazhdojnë të përballen me pengesa të shumta që i pengojnë ata të marrin pjesë të plotë dhe efektive në jetën e komunitetit”, tha Dobardžić. Ai beson se arsyeja kryesore për një gjendje të tillë është se qasja mjekësore dhe funksionale ndaj aftësisë së kufizuar është ende në masë të madhe e pranishme, që do të thotë se këto modele e shikojnë aftësinë e kufizuar ekskluzivisht nga aspekti i dëmit që ka një person. “Ato janë të papajtueshme me qasjen e bazuar në të drejtat e njeriut ndaj aftësisë së kufizuar të promovuar nga Konventa e OKB-së për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara. Paarritshmëria kufizon lirinë e lëvizjes në dëm të LSI-së. Një arsye shtesë për shqetësim qëndron në faktin se aksesi është parakusht për ushtrimin e të drejtave të tjera në pothuajse të gjitha fushat e jetës shoqërore”, tha Dobardžić.
Ajo beson se shteti është i detyruar t'u mundësojë të gjitha LSI-ve të ushtrojnë të drejtën e tyre për arsim dhe shtoi se ka përpjekje të dukshme për përmirësimin e arsimit gjithëpërfshirës.
“Në fushën e punës dhe punësimit, problem i veçantë është mosndërgjegjësimi i punëdhënësve për detyrimin për të punësuar LSI në rast se ai person ka kualifikime, aftësi profesionale apo pune të njëjta ose më të mira se një person pa aftësi të kufizuara, si dhe detyrimi për të punësuar një numër të përshtatshëm LSI për numrin e duhur të punonjësve. Dhe qasja në drejtësi është e një rëndësie vendimtare si për ushtrimin e të drejtave dhe lirive ashtu edhe për formimin e qëndrimit të një individi për karakterin dhe gjendjen e shtetit dhe shoqërisë", shpjegoi Dobardžić.
Koordinatorja e projektit Sabra Deçeviq tha se në kuadër të projektit është bërë analiza e nevojës për shërbime mbështetëse për LSI në Komunën e Tuzit.
“Janë organizuar fokus grupe me LSI, prindër të fëmijëve dhe të rinjve me aftësi të kufizuara zhvillimore, sepse pamë që OJQ “Fëmijët e Malit të Zi” është e vetmja organizatë në Tuzi që ofron shërbime dhe shërbime mbështetëse falas për fëmijët dhe të rinjtë me aftësi të kufizuara zhvillimore. tha ajo.është Deçeviq.
Ajo theksoi se mbështetja duhet të zgjerohet dhe të rritet, sepse është rritur numri i fëmijëve dhe të rinjve me aftësi të kufizuara zhvillimore. “Duhet të kemi më shumë mbështetje vendore, sepse nuk kemi marrë mjete nga Ministria e Financave për të ofruar shërbime mbështetëse. Do të ishte turp që ato shërbime të mbylleshin dhe me marrëveshje ne vazhduam të ofrojmë shërbimin edhe pse nuk kemi kapacitet financiar”, tha Deçeviq.
Gjatë projektit, siç tha ajo, është mbajtur një trajnim dyditor për përfaqësues të institucioneve dhe organizatave të shoqërisë civile me qëllim të forcimit të kapaciteteve për monitorim dhe bashkëpunim ndërsektorial.
“Përmes planit lokal të veprimit pamë se nuk po bëhet sa duhet për promovimin e të drejtave të LSI-së, veçanërisht në Komunën e Tuzës. Nëpërmjet hulumtimit që kemi bërë vitin e kaluar, i cili është mbështetur financiarisht nga Ministria e Drejtësisë, të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave, qytetarët janë përgjigjur se besojnë se të drejtat e LSI-së nuk respektohen sa duhet, se nuk organizohen aktivitete të mjaftueshme për ta, se punësimi i tyre vazhdon të jetë problematike, si dhe përshtatja e qëllimeve arsimore dhe arsimi gjithëpërfshirës për fëmijët dhe të rinjtë me aftësi të kufizuara zhvillimore”, tha Deçeviq.
Një nga rezultatet e projektit, siç tha ajo, është organizimi i dhjetë punëtorive për prindërit e fëmijëve dhe të rinjve me aftësi të kufizuara zhvillimore, sepse ai shërbim mbështetës në Tuzi nuk është zhvilluar fare.
Drejtoresha e Përgjithshme e Drejtorisë për Mbrojtjen dhe Barazinë e Personave me Aftësi të Kufizuara në Ministrinë e Drejtësisë, të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave, Aleksandra Popoviq, tha se përmes përmirësimit të Ligjit për Ndalimin e Diskriminimit, do të bëhet një dispozitë lidhur me akomodimin e arsyeshëm. të përcaktuara dhe në këtë mënyrë do të harmonizohet me Konventën e OKB-së për të Drejtat e LSI-së.
"2023 Shteti i Malit të Zi duhet t'i paraqesë Komitetit të OKB-së një raport për zbatimin e kësaj Konvente. Është e rëndësishme që bashkësia lokale t'i zbatojë të gjitha rregulloret në nivel lokal, në nivel të vetëqeverisjes lokale, në mënyrë që të gjithë të gëzojnë të njëjtat të drejta pa diskriminim”, tha Popoviq.
Ajo tha se Këshilli për të Drejtat e LSI-së është formuar në nivel të Qeverisë, ndërsa disa komuna kanë edhe Këshillin për të Drejtat e LSI-së.
“Sa i përket punësimit, Ligji për Rehabilitimin Profesional parasheh një sistem kuotash punësimi dhe kjo nuk është vetëm e mirë për LSI-në, por edhe për shoqërinë, sepse përmes këtij punësimi të LSI-së, ju në institucionin e vetëqeverisjes vendore siguroni, përveç subvencionit të pagës në masën 75 për qind, dhe rregullim të vendit të punës dhe asistentit. Është një mbështetje shtesë për ta bërë atë hapësirë të aksesueshme me shpenzimet e shtetit. LSI-të janë shumë të mira në kryerjen e punëve të caktuara dhe mendoj se kjo duhet të përdoret”, shpjegoi Popović.
Në pesë vitet e kaluara, Ministria e Drejtësisë, të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave ka shpërndarë rreth një milion e gjysmë euro për financimin e projekteve për organizatat joqeveritare.
“Është shumë e rëndësishme të raportohet për LSI-në në përputhje me modelin e të drejtave të njeriut. Kur bëhet fjalë për vetëqeverisjen lokale, është shumë e rëndësishme që në njoftimet tona të kujdesemi për aplikimin e një modeli të bazuar në të drejtat e njeriut. Kjo do të thotë se nuk ka ndjenjë keqardhjeje, por duhet të kemi një qasje krejtësisht të barabartë të bazuar në të drejtat e njeriut, sepse kështu e parasheh Konventa”, tha Popoviq.
Ai beson se është e nevojshme që të gjithë të punojnë më intensivisht së bashku për të kontribuar në përmirësimin e pozitës së LSI-së pa diskriminim.
Sekretarja e Sekretariatit për Vetëqeverisje Lokale, Marina Ujkaj, tha se Komuna e Tuzit, në bashkëpunim me OJQ-në Fëmijët e Malit të Zi, për herë të parë miratoi Planin Lokal të Veprimit për mbrojtjen e LSI-së. “Ai plan veprimi lokal është miratuar për një periudhë tre vjeçare dhe synimi është që të përmirësohet statusi i LSI-së dhe që Bashkia e Tuzës të kontribuojë realisht dhe të bëjë që LSI të përfshihet në sistem. Kemi zhvilluar disa aktivitete dhe është e sigurt që do të zhvillojmë edhe shumë të tjera. Bëjmë një analizë se çfarë u duhen shkollave fillore për punë, elemente didaktike, ndoshta projektorë. Dhe në bazë të asaj analize do të ndihmojmë shkollat”, tha Ujkaj.
Komuna e Tuzit, siç tha ajo, ka punësuar një person me aftësi të kufizuara dhe ka paraparë mundësinë e punësimit të të paktën një LSI më shumë, ndërsa institucionet publike tashmë kanë në mesin e punonjësve të tyre LSI. “Shpresojmë që në të ardhmen të kemi sukses që punëdhënësit të marrin me dije se duhet të punësojnë LSI, sepse këta njerëz ndoshta mund të jenë më të mirë se të gjithë ne. Subvencionet që mund t'i përdorim si punëdhënës duhet të na motivojnë më tej për të punësuar LSI-në”, tha Ujkaj.
Komuna e Tuzit, siç theksoi ajo, takohet dhe është gjithmonë e gatshme për t'i ndihmuar sa më shumë personat me aftësi të kufizuara.
